Uwagi:
Poniższe opracowanie nie jest opracowaniem medycznym, a jedynie zbiorem informacji zebranym przez amatora. Jednakże, wszystkie podane tu informacje są zgodne ze źródłami EBM i starałem się, aby były w 100% rzetelne. Niestety nie gwarantuję błędów. Wszystko co tutaj czytasz musisz skonsultować ze swoim lekarzem prowadzącym zanim podejmiesz jakiekolwiek zmiany lub decyzje w swoim leczeniu. Jeśli widzisz gdzieś błędną informację lub chcesz dodać pytanie do listy, proszę o kontakt w formularzu na dole strony.
Co to jest badanie elektrofizjologiczne EPS i ablacja cewnikowa serca?
Badanie elektrofizjologiczne (ang. EPS – electrophysiological study)
to test służący do pomiaru aktywności elektrycznej serca i diagnozowania arytmii lub nieprawidłowych rytmów serca. Ablacja cewnikowa serca to zabieg wykonywany w celu leczenia niektórych rodzajów arytmii. Oba zabiegi polegają na wprowadzeniu do żył i do serca cewnika, różnica polega na tym, że podczas samego badania EPS nie dochodzi do zlikwidowania źródła arytmii, a jedynie do sprawdzenia jak pracuje serce pod względem elektrycznym. Można więc w uproszczeniu powiedzieć, że badanie EPS to pierwsza część ablacji, ale ta bez procesu zlikwidowania arytmii jeszcze (wtedy to już jest ablacja).
Czy więc badanie elektrofizjologiczne EPS i ablacja cewnikiem mogą być wykonane w tym samym czasie?
Tak. Po zidentyfikowaniu miejsca, w którym znajduje się nieprawidłowy rytm podczas badania elektrofizjologicznego, lekarze zastosują energię o częstotliwości radiowej w tym miejscu. Zwykle lekarze nie chcą poddawać pacjenta dwóm różnym zabiegom, kiedy wszystko można wykonać za jednym razem.
Jakie badania diagnostyczne określają, czy potrzeba wykonać ablację czy nie?
Zanim dojdzie do stwierdzenia potrzeby ablacji, lekarze zwykle wykonują szereg testów kardiologicznych, takich jak EKG spoczynkowe, Holter EKG całodobowy, echo serca i inne. Istnieją różne arytmie serca i nie na każdą arytmie jest zalecane wykonanie ablacji.
W zależności od wykrytych problemów z rytmem serca, lekarze mogą zasugerować np. jedynie suplementację minerałami, leczenie farmakologiczne, a czasami inwazyjny zabieg, czyli właśnie ablację serca.
Jakie badania są wykonywane przed samym zabiegiem ablacji?
W zależności od stanu i wieku pacjenta, rodzaju ablacji, lekarze decydują się na różne dodatkowe badania przed zabiegiem ablacji.
Do popularnych testów należą: morfologia krwi, EKG, test ciążowy w przypadku kobiet, test na Covid, oraz badanie TEE czyli echokardiogram przezprzełykowy. Które badanie będziesz mieć Ty – decyduje już lekarz.
Echokardiogram przezprzełykowy (TEE): Co to jest TEE?
Echokardiogram przezprzełykowy jest sonogramem i nie wiąże się z promieniowaniem. Ten sonogram pozwala lekarzowi zarejestrować obrazy serca z wnętrza przełyku (rury pokarmowej). TEE nie zawsze jest wymagane przed ablacją. Te badanie jest głównie wykonywane przy specyficznym typie arytmii (głównie migotanie przedsionków) i dla specyficznych pacjentów (jest kilka wypadkowych kiedy to badanie jest wymagane).
Badanie to polega na poszukiwaniu skrzepów krwi w sercu. Musi być wykonane 24-48 godzin przed zabiegiem ablacji, ale może być wykonane jako część samej ablacji. Jeśli zostanie znaleziony skrzep w sercu, termin zabiegu ablacji zostanie prawdopodobnie przesunięty.
Czy kobiety w ciąży mogą mieć ablację?
Ablacja arytmii w ciąży jest rzadkością. Doświadczony chirurg posługujący się systemem elektroanatomicznym jest zwykle w stanie wykonać ablację podłoża arytmii bez użycia (lub z niewielką ilością?) fluoroskopii rentgenowskiej (pewne ryzyko dla płodu). Najczęstszymi przyczynami arytmii u kobiet w ciąży wymagającymi ablacji są droga dodatkowa i ognisko AT.
Czy badanie elektrofizjologiczne i zabieg ablacji cewnika są bezpieczne?
Tak, badanie elektrofizjologiczne (EP) i zabieg ablacji cewnika są uważane za bezpieczne. Jak w przypadku każdej procedury, istnieje potencjalne ryzyko. Ryzyko to zostanie wyjaśnione przez lekarza przed wykonaniem zabiegu. Badanie EP i ablacja cewnika są wykonywane bezpiecznie u dzieci i dorosłych, ale to lekarz zawsze podejmuje ostateczną decyzję, każdy pacjent może mieć nieco inne przesłanki i ryzyko.
Jak długo będzie trwał zabieg?
Badanie EP i ablacja cewnika mogą trwać zwykle od dwóch do sześciu godzin, w zależności od stanu zdrowia pacjenta i trudności samego zabiegu (są prostsze i trudniejsze ablacje).
Czy zabieg będzie bolesny?
Podczas badania EP i zabiegu ablacji cewnikowej można odczuwać niewielki dyskomfort związany z leżeniem na stole rentgenowskim, wstrzykiwaniem leku znieczulającego lub odrętwiającego w miejscu, w którym umieszczane są cewniki, a także z przerwami, gdy lekarze wywołują nieprawidłowy rytm serca. Aby zminimalizować dyskomfort, możesz otrzymać krótko działające środki uspokajające, w zależności od rodzaju procedury, którą otrzymujesz i rodzaju arytmii masz. Zapytaj swojego lekarza o leki, które otrzymasz. U dzieci ablację wykonuje się zwykle w znieczuleniu ogólnym, bo nie byłyby zwykle w stanie nieruchomo leżeć przez dłuższy okres czasu.
Znieczulenie ogólne też jest co prawda powszechnie stosowane przy ablacjach u dorosłych, ale to głównie poza granicami Polski. Na moment spisywania tych wskazówek, w Polsce wciąż przeważają ablacje wykonywane w znieczuleniu miejscowym u ludzi dorosłych.
Jaka jest różnica pomiędzy ablacją prądem, a krioablacją?
Ablacja prądem o częstotliwości radiowej jest znana od lat. Energia o częstotliwości radiowej jest przesyłana do miejsca docelowego, co powoduje, że ten mały obszar obumiera i przestaje przewodzić dodatkowe impulsy, które powodują szybkie bicie serca lub inną arytmię. Nie ma żadnych długoterminowych skutków ubocznych dla mięśnia sercowego po wykonaniu tej procedury.
Krioablacja jest nieco nowszą opcją leczenia arytmii serca. Dostarcza ona niezwykle niskich temperatur (od -60°C do -80°C) do obszaru docelowego. Dzięki krioablacji lekarz może przeprowadzić „testowanie miejsca” lub „kriomapowanie”, które polega na odwracalnym zamrożeniu tkanki przed jej trwałym unieruchomieniem. Jeśli wynik jest niepożądany, tkanka może zostać ponownie ogrzana bez trwałego uszkodzenia. Czas zabiegu w przypadku tej metody jest dość długi.
Ablacja prądem jest szybsza i sprawdzona, ale jest nieodwracalna. Krioablacja trwa dłużej (przyłożenie), ale za to może do pewnego momentu być odwrócona.
Wybór metody ablacji to często sugestia lekarza, jego preferencja i doświadczenie.
Co to jest ablacja epikardialna i czym się różni od zwykłej ablacji cewnikowej?
Ablacja epikardialna (nasierdziowa) to ablacja na zewnątrz serca. Żeby wykonać ablację cewnikową na zewnątrz serca, należy najpierw znaleźć drogę do przestrzeni poza sercem bez konieczności wykonywania operacji. Najbardziej bezpośrednią i bezpieczną drogą do przestrzeni poza sercem jest okolica tuż pod mostkiem u dołu klatki piersiowej.
Używa się do tego specjalnej igły, która jest tak dobrana, aby wejście było jak najbardziej bezpieczne. Igła ta wchodzi do przestrzeni wokół serca – przestrzeń ta nazywana jest przestrzenią osierdziową, ponieważ osierdzie jest workiem otaczającym serce. Specjalny drut jest wprowadzany do przestrzeni osierdziowej, a następnie igła jest usuwana i nad drutem umieszczana jest plastikowa rurka.
Większość pacjentów, u których rozważa się ablację nasierdziową, ma już za sobą próbę ablacji cewnikowej. Podczas tej ablacji zwykle istnieją dowody na to, że ognisko arytmii nie znajduje się we wnętrzu serca. U niektórych pacjentów mogą pojawić się sygnały EKG wskazujące na to, że ognisko arytmii jest zlokalizowane raczej w nasierdziu. Statystycznie większość zaburzeń rytmu serca ma swoje źródło bliżej wnętrza serca, co jest głównym powodem, dla którego w pierwszej kolejności podejmowane są standardowe próby ablacji cewnikowej z wnętrza serca.
Słyszałam, że ktoś wrócił z zabiegu ablacji „z niczym”, jak to możliwe?
Zasadniczo, aby zabieg ablacji mógł się odbyć, zaburzenia rytmu serca muszą wystąpić podczas samego zabiegu. To, że mamy je zarejestrowane np. na holterze EKG np. tydzień temu, to może być niewystarczające. Są pewne wyjątki, ale na potrzebę tego pytania należy przyjąć, że warunkiem udanej ablacji jest wywołanie przez lekarza arytmii podczas samego zabiegu, tak aby mógł zlokalizować źródło arytmii i tam skierować cewnik.
Czy ablacja jest skuteczna?
Podsumowując obecną wiedzę i badania statystyczne, ablacja jest coraz bardziej skuteczną metodą leczenia zaburzeń serca. Na ile skuteczna będzie w Twoim przypadku, to niestety zależy od kilku czynników. Generalnie o skuteczności ablacji decyduje typ zaburzeń serca u pacjenta (jedne zaburzenia łatwiej się usuwa, inne znacznie ciężej), wiek i choroby współistniejące pacjenta, umiejscowienie źródła arytmii w sercu, czynniki genetyczne pacjenta i czynniki losowe. Np. ablacje zaburzeń nadkomorowych serca zwykle cechują się lepszym odsetkiem powodzenia, niż ablacje zaburzeń komorowych.
Czy pomimo ablacji, moja arytmia kiedyś wróci?
Czasami tak się dzieje i odpowiedź jest podobna jak w pytaniu powyżej. Czasami zabieg ablacji trzeba powtórzyć i czasami nawet więcej niż jednokrotnie. Zbyt wiele czynników ma na to wpływ, aby odpowiedzieć jednoznacznie.
Czy poprawa pracy serca następuje od razu po ablacji?
Serce potrzebuje czasu na zagojenie się, a wypalone obszary na zwłóknienie pełne. Nie jest rzadkością, że po procedurze ablacji nie ma od razu poprawy, a dopiero po kilku tygodniach, lub nawet miesiącach. Potrzeba na to czasu i cierpliwości. W wielu wypadkach poprawa następuje jednak od razu – zależy od rodzaju arytmii, umiejscowienia, ablacji… Szczegóły wyjaśni lekarz.
Czy należy odstawić leki anty-arytmiczne przed ablacją?
Na te pytanie powinien odpowiedzieć tylko lekarz, bo każdy przypadek może być nieco inny. Generalnie, leki przeciwko arytmii odstawia się na czas ablacji (zwykle dzień lub kilka dni przed), ponieważ chodzi o to, aby udało się arytmię łatwo wywołać podczas samej ablacji. Gdybyśmy przyjmowali nieprzerwanie leki przeciwko arytmii, mogłoby to wtedy zmniejszyć szansę poprawnego wykonania ablacji. Zapytaj o to lekarza.
Czy należy odstawić leki przeciwzakrzepowe przed ablacją?
Nie odstawia się zwykle leków przeciwzakrzepowych. Należy jednak skonsultować szczegóły z lekarzem.
Czy przed ablacją należy zacząć zażywać leki przeciwzakrzepowe (jeśli ich nie zażywamy obecnie)?
To zależy od pacjenta, choroby i wywiadu dokładnego. Taką decyzję podejmuje jedynie lekarz. Są przypadki, że należy zacząć terapię przeciwzakrzepową na kilka tygodni przed ablacją, czasami nie trzeba. Ryzykiem niezażywania jest obecność skrzepu i naruszenia go i oderwania, co może doprowadzić do udaru. Ryzykiem zażywania jest krwotok. Tylko lekarz może ocenić korzyść/ryzyko.
Dlaczego cewnik jest wprowadzany do naczynia krwionośnego w mojej szyi?
Cewniki są umieszczane w dwóch dużych naczyniach krwionośnych – jednym na szyi, a drugim w pachwinie – które wchodzą do prawej strony serca. Cewnik umieszczony w naczyniu krwionośnym na szyi wchodzi przez szczyt serca. Cewnik umieszczony w naczyniu krwionośnym w pachwinie wchodzi przez dolną część serca. Wprowadzając cewniki z dwóch stron, lekarz może lepiej nimi manewrować, aby zlokalizować źródło nieprawidłowego rytmu i zniszczyć je.
Po usunięciu cewników z szyi i pachwiny pozostanie niewielki otwór, który wygląda jak ukąszenie robaka. Nie ma potrzeby zakładania szwów i nie powinno być żadnej blizny.
Kto będzie wykonywał zabieg?
Podczas badania i zabiegu EP, elektrofizjolodzy, którzy są kardiologami specjalizującymi się w elektrofizjologii, będą wprowadzać cewniki. (Elektrofizjologia to układ elektryczny serca). Elektrofizjolog lub „lekarz prowadzący” będzie podczas zabiegu na stanowisku kontrolnym.
Ze stacji kontrolnej, elektrofizjolog będzie kierować umieszczenie cewników na ekranie rentgenowskim, stymulować nieprawidłowy rytm serca, zdiagnozować i zlokalizować obszar serca powodujący stan, i skierować energię o częstotliwości radiowej do tkanki serca w celu leczenia. Pielęgniarki i technicy pracowni elektrofizjologii zapewniają opiekę i komfort podczas zabiegu.
Jak długo będę przebywać w szpitalu?
Zwykle możesz spędzić jedną noc w szpitalu i wrócić do domu następnego dnia rano.
Kiedy mogę powrócić do normalnych zajęć?
Po opuszczeniu szpitala, o ile nie zostanie wydane inne zalecenie, można powrócić do normalnych codziennych czynności – chodzenia, kąpieli, brania prysznica itp. Przez kilka dni, do czasu zagojenia się miejsc wprowadzenia cewnika, nie należy się wysilać ani podnosić przedmiotów ważących więcej niż 5kg.
Kiedy powinienem wrócić do pracy?
O ile Twoja praca nie wymaga podnoszenia ciężkich przedmiotów, możesz wrócić do pracy w ciągu kilku dni, jeśli tylko czujesz się na siłach. Dokładne wytyczne poda lekarz.
PRZYGOTOWANIE DO ZABIEGU ABLACJI CEWNIKOWEJ
Dzień przed zabiegiem
Przyjmuj tylko leki zalecone przez lekarza, popijając je małym łykiem wody.
Usuń makijaż i lakier do paznokci.
Nie używaj perfum ani balsamów o żadnym zapachu.
Jeśli nosisz okulary, kontakty lub protezy, weź ze sobą etui, w którym będziesz je przechowywać.
Rzeczy, które należy zabrać ze sobą na zabieg ablacji serca:
- Piżama, dresy, książka, słuchawki dla zabicia nudy
- Formularz zwolnienia z pracy (jeśli jest potrzebny)
- Wszelką dokumentację medyczną dotyczącą serca
- Listę aktualnie przyjmowanych leków
- Spisać na kartce wszelkie pytania, które mogą Państwo mieć do lekarza
- Karta ubezpieczeniowa, dokumenty, dowód, itp.
Noc przed zabiegiem
W noc poprzedzającą zabieg ablacji nie należy nic jeść ani pić po północy.
Dzień zabiegu
Po przybyciu do szpitala, pielęgniarka wprowadzi do Twojego ramienia kroplówkę, aby podać Ci wszelkie leki i płyny, które będą potrzebne podczas zabiegu.
Ponieważ będziesz otrzymywać płyny z kroplówki, pielęgniarka czasami umieści w twoim pęcherzu cewnik Foleya. Cewnik ten odprowadza mocz podczas zabiegu i rekonwalescencji.
Pielęgniarki ogolą Pana/Pani pachwinę i szyję, aby mogły założyć cewniki. (Cewnik to cienki, wąski, elastyczny przewód).
Następnie pielęgniarki zabiorą Pana/Panią do sali zabiegowej i przeniosą na stół rentgenowski. W pomieszczeniu będzie chłodno, ale będzie dostępne przykrycie, aby było cieplej.
Plastry na klatce piersiowej i plecach zostaną umieszczone i podłączone do maszyny celem monitorowania EKG. Będą również monitorować ciśnienie krwi i poziom tlenu.
Następnie pielęgniarka lub anestezjolog podadzą Państwu przez kroplówkę leki uspokajające, które zapewnią Państwu komfort. W przypadku niektórych ablacji pacjent będzie poddany znieczuleniu ogólnemu i tymczasowo podłączony do aparatu oddechowego; w przypadku innych może być tylko lekko uspokojony i bardziej przytomny. Lekarz i anestezjolog określą najlepszy rodzaj znieczulenia, który zostanie zastosowany podczas zabiegu.
