Leki przeciwarytmiczne według klasyfikacji Vaughana Williamsa to podział leków używanych do leczenia zaburzeń rytmu serca na kilka klas oparty na ich mechanizmie działania. Klasyfikacja ta została stworzona przez Milesa Vaughana Williamsa, brytyjskiego naukowca, w 1970 roku. Oto podział leków przeciwarytmicznych według tej klasyfikacji:
| Klasa leku | Sub-klasa | Mechanizm działania | Przykłady leków | Skutki uboczne / Toksyczność | Zastosowanie |
|---|---|---|---|---|---|
| Klasa I - blokery kanałów sodowych | 1A | Działają poprzez blokowanie kanałów sodowych w komórkach serca. Spowalniają przewodnictwo i wydłużają czas trwania potencjału akcji. | Dyzopiramid, Prokainamid, Chinidyna, Ajmalina, Prajmalina | Możliwe działanie pro-arytmiczne, wydłużenie odcinka QT - wszystkie. Prokainamid - toczeń rumieniowaty. | Arytmie komorowe, zapobieganie napadowemu nawracającemu migotaniu przedsionków, Prokainamid w zespole Wolffa-Parkinsona-White’a. Chinidyna w zespole Brugady. |
| Klasa I - blokery kanałów sodowych | 1B | Działają poprzez blokowanie kanałów sodowych w komórkach serca. Charakteryzują się krótkim działaniem na potencjał akcji. | Lidokaina, Fenytoina, Meksyletyna, Tokainida, Prindyna | Różne zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego (OUN). | Leczenie zawału mięśnia sercowego i zapobieganie zaraz po nim (obecnie niezalecane przez lekarzy), tachykardia komorowa. |
| Klasa I - blokery kanałów sodowych | 1C | Działają poprzez blokowanie kanałów sodowych w komórkach serca. Znacznie spowalniaą przewodnictwo w sercu bez znaczącego wpływu na czas trwania potencjału akcji. | Flekainid, Enkainid, Propafenon, Lorkainid | Niebezpieczne u pacjentów z organiczną chorobą serca, po zawale, itp. Możliwe działanie pro-arytmiczne. | Zapobieganie napadowemu migotaniu przedsionków, leczenie nawracających tachyarytmii nadkomorowych i komorowych, czasami również leczenie przedwczesnych pobudzeń serca. |
| Klasa II - beta blokery | Brak | Działają one poprzez blokowanie receptorów beta-adrenergicznych w sercu, co prowadzi do zmniejszenia efektów stymulujących hormonów adrenalinę i noradrenalinę. W rezultacie, leki te spowalniają tętno serca, obniżają ciśnienie krwi i zmniejszają zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen. | Propranolol, Metoprolol, Atenolol, Bisoprolol, Tymolol, Nebiwolol | Zbyt duży spadek tętna lub pulsu, skurcz oskrzeli, duszność, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, zaburzenia seksualne, zwiększenie masy ciała. | Leki te są szeroko stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej, niewydolności serca, a także w profilaktyce migotania przedsionków i innych arytmi. Ponadto, ze względu na ich zdolność do zmniejszania stresu na serce, są często przepisywane pacjentom po zawale mięśnia sercowego. |
| Klasa III - blokery kanałów potasowych | Brak | Działają głównie poprzez wydłużenie potencjału akcji serca. Robią to przez blokadę kanałów potasowych, co prowadzi do opóźnienia repolaryzacji i wydłużenia fazy 3 potencjału akcji. Efektem tego jest wydłużenie okresu refrakcji, co pomaga stabilizować rytm serca i zapobiegać arytmiom. | Amiodaron, Sotalol, Bretylium, Nibentan, Ibutylid, Dofetylid | Proarytmiczne efekty (wydłużenie QT), zaburzenia czynności tarczycy, zaburzenia płucne i neurologiczne. | Utrzymywanie rytmu zatokowego przy napadowym migotaniu/trzepotaniu przedsionków. Ograniczanie częstoskurczu komorowego. |
| Klasa IV - blokery kanałów wapniowych | Brak | Działają one poprzez hamowanie przepływu jonów wapnia przez kanały wapniowe typu L w komórkach mięśnia sercowego i komórkach mięśni gładkich naczyń krwionośnych. Efektem tego jest zmniejszenie siły skurczu serca, spowolnienie przewodzenia elektrycznego w sercu, a także rozszerzenie naczyń krwionośnych. | Werapamil, Diltiazem | Niskie ciśnienie krwi (hipotensja), obrzęki (zwłaszcza w kostkach i nogach), zawroty głowy, zmęczenie, zaparcia. | Prewencja częstoskurczu nadkomorowego, kontrola czynności serca (pulsu) przy migotaniu/trzepotaniu przedsionków. |
| Klasa V - pozostałe leki | Brak | Ta kategoria jest rodzajem "pojemnika" na leki, które działają przeciwarytmicznie, ale mają unikalne mechanizmy działania, które nie są związane z blokadą kanałów sodowych, beta-blokadą, blokadą kanałów potasowych, czy blokadą kanałów wapniowych, więc nie pasują do powyższych klas. | Adenozyna, Digoksyna, Atropina | Działanie pro-arytmiczne. | Adenozynę się na przykład używa do konwersji częstoskurczu nadkomorowego do rytmu zatokowego, ponieważ wywołuje chwilowy blok przewodzenia i przerywa arytmię. Ma też zastosowanie w diagnostyce rodzaju arytmii. Digoksynę z kolei używa się czasami do ograniczania akcji serca np. przy migotaniu. Atropina ma zastosowanie w doraźnym leczeniu bradykardii. |
Źródła użyte w opracowaniu:
Chatterjee, K. & Topol, E.J. 2015, Cardiac drugs, Second;2; edn, Jaypee, The Health Sciences Publisher, New Delhi [India].
Lei, M. , Wu, L. , Terrar, D. A. & Huang, C. L. (2018). Modernized Classification of Cardiac Antiarrhythmic Drugs. Circulation, 138 (17), 1879-1896. doi: 10.1161/CIRCULATIONAHA.118.035455.
Benjamin Jones, Cally Burnand, Antiarrhythmic drugs, Anaesthesia & Intensive Care Medicine, Volume 22, Issue 5, 2021, Pages 319-323, ISSN 1472-0299, https://doi.org/10.1016/j.mpaic.2021.03.009.
