- Co to jest pełny blok prawej odnogi pęczka HISa (RBBB)?
Blok prawej odnogi pęczka Hisa (RBBB) to objaw elektrokardiograficzny, który występuje, gdy fizjologiczny układ przewodzenia elektrycznego serca, w szczególności w układzie Hisa-Purkinjego, jest zmieniony lub przerwany, co powoduje poszerzenie zespołu QRS i zmiany wektora elektrokardiograficznego. Pęczek Hisa dzieli się w przegrodzie międzykomorowej na prawą i lewą gałąź pęczka Hisa. Początkowo prawa gałąź pęczka Hisa przemieszcza się w dół przegrody międzykomorowej w pobliżu wsierdzia. Następnie zanurza się głębiej w warstwie mięśniowej, po czym ponownie pojawia się w pobliżu wsierdzia. Prawa gałąź pęczka Hisa otrzymuje większość dopływu krwi z tętnicy wieńcowej przedniej zstępującej. Otrzymuje również krążenie oboczne z prawej lub lewej obwodowej tętnicy wieńcowej, w zależności od dominacji serca.
Podczas bloku prawej odnogi pęczka HISa, prawa komora aktywowana jest za pomocą impulsów przemieszczających się nie bezpośrednio poprzez prawą odnogę pęczka (no bo jest blokada), lecz poprzez lewą odnogę pęczka.
Zauważcie czerwoną linię na grafice poniżej, reprezentuje ona blok prawej odnogi pęczka HISa. Lewa odnoga pracuje normalnie, więc lewa komora jest aktywowana normalnie na czas. Prawa komora nie jest aktywowana na czas, z powodu tego bloku, więc impuls elektryczny aktywuje prawą komorę z lekkim opóźnieniem, poprzez lewą odnogę pęczka HISa i przekazuje impuls przez miokardium i przegrodę serca pomiędzy komorami. Reprezentują to na grafice fioletowe strzałki.
2. Co to jest niepełny blok prawej odnogi pęczka HISa (IRBBB)?
Sytuacja wygląda podobnie jak przy pełnym bloku, ale z kluczową różnicą. W przypadku niezupełnego bloku prawej odnogi pęczka Hisa, prawa komora aktywuje się bezpośrednio, choć w sposób ograniczony. Innymi słowy ten impuls przez prawą odnogę nie jest całkowicie blokowany, ale jakby opóźniony tylko. Można myśleć w uproszczeniu, że to taka łagodniejsza, czy lepsza wersja pełnego bloku RBBB.
3. Jak się stwierdza ten blok?
Oba rodzaje bloku prawej odnogi pęczka HISa stwierdza się zwykle z zapisu EKG.
Kryteria rozpoznania RBBB:
Czas trwania zespołu QRS ≥0,12 s
Zespoły QRS wysokie, zazębione, typu rsR’, rSR’, rsr’, rzadko typu szerokiego R w V1-V2
Zwykle przeciwstawny kierunek odcinków ST i załamków T względem głównego wychylenia zespołów QRS.
Kryteria rozpoznania niezupełnego RBBB (IRBBB):
Czas trwania zespołu QRS <0,12 s
Opóźnienie ujemnego zwrotu w V1 >0,045 s
Zespół QRS z wtórnym załamkiem r’ (R’) w V1
4. Skąd się bierze ten blok?
Pełny blok prawej odnogi pęczka Hisa jest często związany ze zmianami strukturalnymi wynikającymi z rozciągnięcia lub niedokrwienia mięśnia sercowego. Blok prawej odnogi pęczka Hisa jest zwykle spowodowany procesami chorobowymi, które zmieniają mięsień sercowy, na przykład zmianami strukturalnymi, urazami i procesami naciekowymi. Rzadziej zaburzenia elektrolitowe jak hiperkaliemia mogą też zmienić fizjologię przewodzenia poprzez spowolnienie przewodzenia impulsów elektrycznych przez tkankę serca, powodując blok prawej odnogi pęczka Hisa. Może również wystąpić jatrogennie (jako efekt uboczny, nieumyślne uszkodzenie tkanek) w wyniku niektórych powszechnych zabiegów kardiologicznych, takich jak cewnikowanie serca. Chociaż RBBB nie ma istotnego związku z czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego, obecność bloku prawej odnogi pęczka Hisa jest czynnikiem predykcyjnym śmiertelności w zawale mięśnia sercowego, niewydolności serca i w niektórych innych blokach serca. U bezobjawowych pacjentów izolowany blok prawej odnogi pęczka Hisa zazwyczaj nie wymaga dalszej oceny. Blok prawej odnogi pęczka Hisa jest na ogół powoli postępującą chorobą zwyrodnieniową mięśnia sercowego. Częstość występowania bloku prawej odnogi pęczka Hisa zwykle wzrasta wraz z wiekiem, do ok. 12% osób (różne badania trochę inaczej podają) w wieku 80 lat. Nie ma istotnego związku z chorobą serca, chorobą niedokrwienną serca lub czynnikami ryzyka sercowego
W przypadku niepełnego bloku prawej odnogi pęczka HISa, przyczyna jest zwykle łagodniejsza, niż przy pełnym bloku i rzadziej ma podłoże chorobowe. IRBBB jest częstym objawem EKG w każdym wieku, częściej u młodych mężczyzn i sportowców. Przy negatywnym wywiadzie osobistym i rodzinnym oraz prawidłowym badaniu fizykalnym, IRBBB nie wymaga dalszej oceny, ponieważ nie jest związany z żadnymi szkodliwymi skutkami. Jednak w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w badaniu klinicznym należy wykluczyć chorobę serca badaniem echo i innymi pomocnymi.
5. Czy potrzebne jest leczenie?
Tutaj znów odpowiedź to zależy. Jak w przypadku większości arytmii i problemów z elektrycznym przewodnictwem serca bardzo ważna jest ocena objawów pacjenta (czy ma jakieś i jakie) i ocena stanu serca typu Echo, lub MRI. Zakładając, że RBBB, lub IRBBB są bezobjawowe, a serce jest w dobrym stanie, bez istotnej choroby organicznej, zwykle nic się z tym blokiem nie robi i nie leczy. Jeśli jednak są objawy, lub chore organicznie serce, wtedy lekarze mogą wdrożyć leczenie. Szczególnie może to dotyczyć pacjentów z niewydolnością serca i innymi poważnymi wskazaniami.
